Rozdroże 2023 – Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski

Podtytuł 27. edycji festiwalu Sztuka na koniec świata wyraża przekonanie o powszechnie odczuwanym wielowymiarowym kryzysie. Czy jesteśmy świadkami końca znanego nam świata? Program festiwalu dostarczy materiału do refleksji na ten temat. Pozwoli także odkryć twórczość japońskich artystów: Shiro Takataniego i grupy Dumb Type – światowych prekursorów widowisk i instalacji wykorzystujących nowe media oraz poznać premierowy spektakl Teatru Akt z Warszawy. Seans fotografii Marty Ankiersztejn ze spektakli prezentowanych podczas festiwali Rozdroże zaproponuje próbę dostrzeżenia innego wymiaru sztuki.

Ekocyd. Naukowcy o apokaliptycznym stanie naszej cywilizacji.:
„ (…) każdego roku tylko z powodu „pandemii” zanieczyszczenia środowiska, głównie powietrza, umiera 9 milionów ludzi na świecie.” [Tomasz Ulanowski. Ostatnia minuta. Pieszo przez antropocen. Agora. Warszawa 2023. str. 194] 
„Choć żyjemy w XXI wieku, ciągle mamy mózg rabusia z epoki kamienia łupanego, który zmusza nas do zachłanności.(…) jeszcze w połowie XX wieku na całym świecie żyły 3 miliardy ludzi, dziś jest nas już 8 miliardów.(…) Gwałtowny wzrost gospodarczy oznacza zaś nie tylko coraz bliższe granice rozwoju, ale też rosnące nierówności.” (…) [Bogusław Pawłowski, Tomasz Ulanowski. Nagi umysł. Dlaczego jesteśmy, jacy jesteśmy. Ludzka natura bez złudzeń. Agora. Warszawa 2016. str. 230 – 239] 
„Tak zwany rozwój ludzkości oparty na rolnictwie oraz spalaniu paliw kopalnych doprowadził nie tylko do uzależnienia się ludzkości od energii elektrycznej, ale też do globalnego ocieplenia oraz, co gorsza, do katastrofy ekologicznej - a więc do grożącego ekocydem zrujnowania fundamentów ziemskiej biosfery. Spowodowaliśmy szóste wielkie wymieranie. Ta antropogeniczna zagłada przebiega nawet tysiąc razy szybciej niż wcześniejsze normalne niekatastroficzne wymieranie gatunków.” [Stuart L. Pimm i inni. The biodiversity of species and their rates of extinction,distribution, and protection. ‘’Science” , 30.05.2014. https://bil.ly/3 WNjCbs.( dostęp 29.12.2022) cyt. za: Tomasz Ulanowski. Ostatnia minuta. Pieszo przez antropocen .str. 200-201]  
„(…) albo sami się opamiętamy , albo dalsza historia Ziemi potoczy się bez nas. (…) Wymarło aż 99 procent gatunków, które kiedykolwiek na naszej planecie żyły. My wciąż należymy do jednego procenta szczęśliwców. Mimo to uparcie podcinamy gałąź, na której siedzimy.’’ [Tomasz Ulanowski. Ostatnia minuta. Pieszo przez antropocen. Agora. Warszawa 2023. str. 202 -203]  
„Jedynym naturalnym wrogiem człowieka jest obecnie inny człowiek.(…) Będziemy więc dalej się niszczyć, aż troszkę się zmniejszy liczba ludzi. (...) ” [prof. Magdalena Fikus, cytat za: Tomasz Ulanowski. Ostatnia minuta. Pieszo przez antropocen. Agora. Warszawa 2023. str. 228] 
„Prof. Bogusław Pawłowski sądzi, że czas na redefinicję idei postępu. Jego zdaniem obecnie maksymalizacja eksploatacji zasobów środowiskowych nie może już być uznawana za postęp.(…) Warto, żebyśmy wszyscy zmniejszyli nasze oczekiwania, jakie mamy wobec życia, i przede wszystkim przestali gromadzić tyle niepotrzebnych przedmiotów (...).” [Tomasz Ulanowski. Ostatnia minuta. Pieszo przez antropocen. Agora. Warszawa 2023. str. 231] 
„Chcąc spowolnić i zahamować marsz naszej cywilizacji ku samozagładzie, musielibyśmy więc nie tylko zrozumieć swoją zwierzęcą naturę , ale i wyrzec się części naszego człowieczeństwa. [Jonathan Haidt. Prawy umysł. Dlaczego dobrych ludzi dzieli religia i polityka ? Smak słowa. Sopot 2014. Cytat za: Tomasz Ulanowski. Ostatnia minuta. Pieszo przez antropocen. Agora. Warszawa 2023. str. 233]
„Przyroda nie jest po coś. (…) Ona po prostu się zdarzyła (…). Powinniśmy więc podziwiać ją taką , jaka jest,  Dla niej samej. Wymaga to jednak fundamentalnej zmiany filozoficznej – i wprowadzenia przyrody do kanonu kulturowego (…)” [prof. Jan Marcin Węsławski. Cytat za Tomasz Ulanowski. Ostatnia minuta. Pieszo przez antropocen. Agora. Warszawa 2023. str. 243 – 245]
„Barry Lopez opowiada, że Indianie Nawaho wymyślili specjalną ceremonię przeznaczoną dla tych współplemieńców, których opuściło piękno. Według Nawahów piękno to: „wysoki poziom spójności istniejący od zawsze na świecie”. Piękno możemy odzyskać, jeśli tylko „zreintegrujemy się ze światem, nad którym nie mamy kontroli’’. [Cytat za: Tomasz Ulanowski. Ostatnia minuta. Pieszo przez antropocen. Agora. Warszawa 2023. str. 244]   
                                                                     (…)
Gdzie szukać nadziei i inspiracji ? Może w sztuce artystów takich, jak Shiro Takatani? Shiro Takatani o sztuce, naturze, technologii i percepcji rzeczywistości: „W naturze potrzebujesz mikroskopu, żeby zobaczyć bakterie i teleskopu – by obserwować gwiazdy. (…) jeśli ktoś wierzy, że istnieje coś, co chcemy zobaczyć, to ujrzy to. (…) Ostatecznie, w dzisiejszych czasach, to nie jest kwestia technologii.’’    „(…) japońskie ogrody i świątynie: one są bardzo proste, ale wykorzystują formę pochodzącą od natury. Kształt natury jest prosty, ale…możemy nań patrzeć bez końca. Tę właśnie formę chcę przedstawiać.”    [fragmenty wypowiedzi artysty dla filmu Giulio Boato Shiro Takatani-between nature and technology. (Shiro Takatani - między naturą a technologią) w przekładzie kuratora festiwalu.]